Լուսավորականության դարաշրջանը/Համաշխարհային պատմություն ,էջ 18-23 , պատասխանել հարցերին/
Դասարանում
1.Լուսավորական գաղափարների խոշոր ներկայացուցիչներից է Ջոն Լոկը: Փիլիսոփա Ջոն Լոկը ծնվել է 1632թ.-ի օգոստոսի 29-ին Ռինգթոնում (Անգլիա): Նրա գաղափարները մեծ ազդություն են թողել էպիստեմոլոգիայի և քաղաքական փիլիսոփայության զարգացման վրա: Լայնորեն ճանաչված է որպես Լուսավորչական դարաշրջանի ազդեցիկ մտածողներից մեկը: Լոկի նամակներն ազդեցություն են թողել Վոլտերի և Ռուսսոյի, շոտլանդացի մտածողների և ամերիկյան հեղափոխականների վրա: Լոկի փիլիսոփայության մեջ կարելի է առանձնացնել վեց հիմնական դրույթ; Օգտվելով նշված հղումից՝ ընտրիր երեք դրույթ, կարդալուց հետո հիմնավորիր քեզ դուր եկած հատվածները: Ջոն Լոկ https://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/3728
1. Մեր ողջ իմացությունը ձեռքբերովի է: Մարդկային հոգին մաքուր տախտակ է (tabula rasa), որի վրա կյանքի ընթացքում դրոշմվում են գաղափարներն՝ ըստ յուրաքանչյուրի փորձի:
Եսայսդրույթիցկարդալով, հասկանումեմ, որսեփականփորձիցելնելով, քեզմոտկարողենառաջանալնորգաղափարներ:
2. Գաղափարները ծագում են արտաքին զգայությունից և ներքին ռեֆլեքսներից: Մեր զգացմունքներն ու կրքերը ևս մարդու վրա ազդում են միայն որպես գաղափար:
Եսայսդրույթըկարդալով, հասկանումեմ, որմենքմերնույն, հիմնականգործողությունների, ռեֆլեքսներիշնորհիվ, ամենանգամկրկնելովնույնը, բացահայտում, ընկալումենքնորգաղափարներ:
3. Մարդու հոգու մեջ ներթափանցող ամեն մի ընկալում գաղափար է:
Եսայսդրույթըկարդալով, հասկանումեմ, որմարդնինչտեսնումէ, ինչհասկանումէ, դագաղափարէկամինչ–որմեկիգաղափարիարդյունքը:
2.Լոկի քաղաքական հայացքները կարդալուց հետո փորձիր զուգահեռներ անցկացնել արդի ժամանակաշրջանի հետ, գրի քո կարծիքը։/գրավոր/
Մարդու բնական վիճակը լիակատար ազատությունն ու հավասարությանն է իր կյանքի և ունեցվածքի տնօրինման պայմաններում։ Դա խաղաղության և բարյացակամության վիճակ է։ Բնության օրենքը ցուցում է խաղաղություն և անվտանգություն։
Քաղաքացիական հասարակության և իրավական ժողովրդավարական պետության տեսաբան է՝ թագավորի և ազնվականության օրենքի առջև հաշվետու լինելու կողմնակից։
Պետությունը ստեղծված է բնական իրավունքների (ազատություն, հավասարություն, ունեցվածք) և օրենքների (խաղաղություն և անվտանգություն) երաշխավորման համար, այն չպետք է ոտնձգություն անի այդ իրավունքների վրա, պետք է այնպես կազմակերպվի, որպեսզի բնական իրավունքները հուսալի կերպով երաշխավորվեն։
ԸստԼոկի՝գիտելիքներըմարդկությանզարգացմաննախապայմաննեն: Նակարծումէր, որբոլորմարդիկէլազատեն, հավասար, անկախ: Եսհամաձայնեմայսմտքիհետ, բայցկարծումեմ, որայժմայսամենիհակապատկերնէ, մարդիկհավասարչեն, որովհետևհասարակությունըունիերկուհիմնականխումբ՝հարուստներևաղքատներ: Եսհամաձայնեմայնմտքիհետ, որըստԼոկի, մարդուբնականվիճակըլիակատարազատություննուհավասարությաննէիրկյանքիևունեցվածքիտնօրինմանպայմաններում։Դախաղաղությանևբարյացակամությանվիճակէ։Մարդիկմիայնիրենցլիակատարզգալուդեպքումդրսևորումենխաղաղությունևբարյացակամություն…
3․ Ֆրանսիական լուսավորականներ Շարլ Մոնտեսքյու, Ժան-Ժակ Ռուսո /Էմիլ կամ դաստիարակության մասին/, Մարի Ֆրանսուա Վոլտեր
ա.Գրիր տաս կետից բաղկացած քո տեսակետը դաստիարակության մասին։
- Մարդըպետքէլինիկրթված, գրագետևքաղաքակիրթ…
- Պետքէլիենելսիրալիր, սիրող, հարգող…
- Պետքէհաճախժպտալ…
- Պետքէլինելմիաժամանակև՛համեստ, և՛շփվող…
- Պետքէօգնելնրանց, ովքերունենօգնությանկարիք…
- Պետքէբարությունանել, լինելբարի…
բ. Այս հղումից օգտվելուց հետո ներկայացրու Ժան- Ժակ Ռուսոյի մոտեցումը դաստիարակությանը, արդյոք համապատասխանում է քո պատկերացրած տեսակետին։/հիմնավորիր գրավոր/
ՈՎ ԱՆՈՒՄ Է ԱՅՆ, ԻՆՉ ՑԱՆԿԱՆՈՒՄ Է, ԵՐՋԱՆԻԿ Է
Ես համաձայն եմ այս մտքի հետ: Յուրաքանչյուր ոք ունի երջանկության իր բանաձևը, և ամեն մարդ ապրելով իր կյանքն այնպես, ինչպես ուզում է, ինչպես պատկերացնում է, երջանկանում է:
Այստեղհիմնականումասվումէ, որպետքչէերեխայինստիպելինչ–որբանանել։Ամենմարդպետքէանիևզբաղվինրանով, ինչընրանհետաքրքիրէ:
4.Շառլ Մոնտեսքյու. ստորև տեղադրված նյութին ծանոթանալուց հետո, 3-5 նախադասությամբ հայտնիր քո տեսակետը/գրավոր:
Մոնտեսքյոյի՝ պատմության մասին փիլիսոփայությունը նվազագույնի էր հասցնում անհատների և իրադարձությունների դերը։ “Խորհրդածություններ հռոմեացիների ծաղկման և անկման պատճառների մասին” գրքում “յուրաքանչյուր պատմական իրադարձություն տեղի է ունեցել մի հիմնական շարժման հետևանքով” տեսակետը նա մեկնաբանում էր այսպես. Պատահականությունը չի կառավարում աշխարհը։ Հարցրեք հռոմեացիներին, որոնք ունենում էին իրար հաջորդող հաջողություններ, արդյոք առաջնորդվել են որևէ հստակ պլանով, կամ իրար հաջորդող վայրիվերումներ, որոնք հետևել են մեկը մյուսին։ Յուրաքանչյուր միապետության մեջ գոյություն ունեն ընդհանուր պատճառներ՝ բարոյական և ֆիզիկական, որոնք բարձրացնում, հաստատում կամ այն հավասարեցնում են հողին։ Բոլոր միջադեպերը կառավարվում են այս պատճառներով։ Եվ եթե մի պատերազմում պատահականությունը, որը որոշակի պատճառ է, պետությունը ավերածության է հասցրել, ինչ- որ հիմանական պատճառ կարևոր է դարձրել պետության կործանվելը որևէ պատերազմի պատճառով։ Միով բանիվ՝ հիմնական միտումը առաջանում է այդ բոլոր միջադեպերից։ Հանրապետությունից դեպի կայսրություն անցում կատարելը քննարկելիս նա առաջարկում է այն տեսակետը, որ եթե Կեսարը և Պոմպեոսը չփորձեին զավթել Հանրապետության կառավարումը, ապա մյուսները ավելի կմեծանային իրենց տեղերում։ Պատճառը ոչ թե Կեսարի և Պոմպեոսի ձգտումն է, այլ ընդհանրապես մարդկային ձգտումն է։
Եսհամաձայնեմայնմտքիհետ, որպատահականությունըչիղեկավարումաշխարհը: Պատահականոչինչչիլինում: Մարդիկձգտումենինչ–որբանի, ևեթեդալինումէավելիշուտ, քանդուսպասումէիր, ապա, դալինումէմիայննրահամար, որովհետևդուպայքարել, աշխատելեսդրանհասնելուհամար: Եվդալինումէնրահամար, որհաջորդձգտումիդհասնելուհամար, ավելիշատպայքարեսուաշխատես:
5․ Հյուսիսային Ամերիկա-Բենջամին Ֆրանկլին, Թոմաս Ջեֆերսոն:Ներկայացրու առանձին -առանձին , համեմատիր իրենց հայացքները:
ԹոմասՋեֆերսոննստացելէբազմակողմանիկրթություն, խորապեսուսումնասիրելէՋոնԼոկի, ՇառլՄոնտեսքյուի, Ժան–ԺակՌուսսոյիևուրիշներիաշխատությունները: 1769–74 թթ–ինեղելէՎիրջինիայինահանգիՕրենսդրականժողովիպատգամավոր: 1775 թ–ինընտրվելէԱնգլիայիցհյուսիսամերիկյանգաղութներիանկախացմանորոշումընդունածՄայրցամաքայինկոնգրեսիպատգամավոր: 1776 թ–ինպատրաստելէԱնկախությանհռչակագիրը, որըԿոնգրեսնընդունելէնույնտարվահուլիսի 4-ին (այդօրնԱՄՆ–ումնշվումէորպեսերկրիանկախությանօր), ևԱՄՆ–նանկախացելէԱնգլիայից: ԿարլՄարքսնայնանվանելէ «մարդուիրավունքներիառաջինհռչակագիր»: ՋեֆերսոնըմասնակցելէՎիրջինիայիհասարակականկարգիժողովրդավարացմանգործընթացին: 1786 թ–իննաառաջարկելէօրենքինախագիծ՝կրոնականազատությանմասին, համաձայնորի՝անգլիկանեկեղեցինզրկվելէպետականկրոնիարտոնություններից, իսկԱՄՆ–ի 1787 թ–ի 2-րդսահմանադրությամբ՝եկեղեցինանջատվելէպետությունից: 1779–81 թթ–ինՋեֆերսոննընտրվելէՎիրջինիայինահանգապետ: 1785–89 թթ–ինդեսպանորդէրՓարիզում, եղելէՖրանսիականմեծհեղափոխությանականատեսնուհամակիրը: 1790–93 թթ–ինՋորջՎաշինգտոնիառաջինկառավարությանպետականքարտուղարնէր. վարելէհեղափոխականՖրանսիայինքաղաքական, դիվանագիտականևնյութականօգնությունցուցաբերելուքաղաքականություն: 1796 թ–ինՋոնԱդամսիկառավարությանփոխնախագահնէր, 1801–09 թթ–ին՝ԱՄՆ–ինախագահը: Վարելէչափավորքաղաքականություն, վերացրելէիրնախորդիհետադիմականօրենքները, կրճատելբանակնունավատորմը, պետականապարատը: 1803 թ–ինՖրանսիայիցգնելէԼուիզիանայինահանգը, ինչպեսնաևդիվանագիտականհարաբերություններհաստատելՌուսաստանիհետ (1808–09 թթ.): 1809 թ–ինՋեֆերսոնըհեռացելէքաղաքականկյանքիցուզբաղվելգիտականաշխատանքով: 1819 թ–ինհիմնադրելէՎիրջինիայիհամալսարանը, որըգլխավորելէմինչևկյանքիվերջը: Ջեֆերսոնը XVIII դարիԼուսավորականությանձախհեղափոխականթևիականավորներկայացուցիչներիցէ, հասարակականհարաբերություններումընդունելէբնականիրավունքիտեսությունը: Կարծումէր, որմարդիկծնվումենիրավահավասար, պետություններնստեղծվումենմարդկանց «կյանքիազատությանևերջանկությանձգտման» անկապտելիիրավունքնապահովելուհամար: 1796 թ–ինՋեֆերսոննընտրվելէԱմերիկայիփիլիսոփայականընկերությաննախագահ: Զբաղվելէնաևլեզվաբանության, բուսաբանության, աշխարհագրության, ազգագրությանևայլհարցերով, հատկապեսճարտարապետությամբ: ՄասնակցելէՎաշինգտոնիհատակագծմանուԱՄՆ–իԿապիտոլիումինախագծմանաշխատանքներին: ՆախագծելէմիշարքհասարակականշենքերուառանձնատներՎիրջինիայում. հայտնիենՄոնտիչելլոյինրաառանձնատունըՇառլոտսվիլիմերձակայքում, ՌիչմոնդիԿապիտոլիումը, ՎիրջինիայիհամալսարանըՇառլոտսվիլումևայլն: ՋեֆերսոնիգրքերիհավաքածուիհիմանվրաստեղծվելէԱՄՆ–իԿոնգրեսիգրադարանը:
ԲենջամինՖրանկլինը, քաղաքականգործիչ, դիվանագետ, գիտնական, գյուտարար, լրագրող, հրատարակիչևմասոնէ։ԱՄՆանկախությանպատերազմիառաջնորդներիցմեկնէ։ԱՄՆՊետականՄեծԿնիքիդիզայնիհեղինակներիցէ։Առաջինամերիկացինէ, ովդարձելէՌուսաստանիգիտություններիակադեմիայիօտարերկրացիանդամ։
ԲենջամինՖրանկլինըմիակնէ «հիմնարարհայրերից», ովդրելէիրստորագրությունըբոլորերեքկարևորագույնպատմականփաստաթղթերում, որոնքընկածենԱՄՆ՝որպեսանկախպետությանձևավորմանհիմքում՝ԱՄՆանկախությանհռչակագիր, ԱՄՆՍահմանադրությունևՓարիզյաներկրորդհաշտությանպայմանագիր (1783 թ.), որովպաշտոնապեսավարտվեցՀյուսիսայինԱմերիկայում 13 բրիտանականգաղութների՝ՄեծԲրիտանիայիցանկախությանհամարպատերազմը։ԲենջամինՖրանկլինիդիմանկարըպատկերվածէԱՄՆԴաշնայինպահուստներիհամակարգի 100 դոլարանոցթղթադրամիվրա 1914 թվականից։
ՖրանսիացիհեղափոխականՄաքսիմիլիենՌոբեսպիեռըՖրանկլինինհասցեագրվածնամակումնրանանվանելէ «աշխարհիամենահանրահայտգիտնականը»:
6.Լուսավորական շարժումը- ամփոփիր մեկ նախադասությամբ;Լուսավորականությունը սոցիալական, գաղափարական շարժում է, որը պայքարում է ֆեոդալիզմի, կաթոլիկական եկեղեցու դեմ, բարձրացնում գիտության և գիտելիքի դերը հասարակության մեջ։
Արթուր Պետրոսյան 